5.3.1 Beschrijving bestaande situatie
Algemeen
De gebieden die behoren bij beschermde dorpsgezichten zijn ter illustratie op bovenstaande kaart aangegeven. De gemeente Gulpen-Wittem kent vier beschermde dorpsgezichten: Helle, Plaat-Diependal, Kuttingen-Terziet en Schweiberg-'t Höfke. Kenmerkend bij alle dorpsgezichten zijn de verschillende vakwerkboerderijen en -huizen. Molens, bestrating en burchtresten vormen een onderdeel van het beschermde dorpsgezicht.
De beschermde dorpsgezichten zijn kleinschalige bebouwingslinten en clusters verspreidt langs het Geuldal. Ze hebben een karakteristiek verloop van het historische wegpatroon met meanders, hoeken en markante hoogte¬verschillen. Kernvorming ontbreekt en markant zijn de doorzichten tussen de bebouwingslinten over het Geuldal. Veel kleine ensembles van vakwerk en streekeigen natuursteen boerderijen in een kleinschalig landschap van hagen, boomgaarden, graften, holle wegen en grubben. Karakteristiek is de werking van de hoogte¬verschillen in het terrein waardoor de gevelhoogte aan voor en achterzijde meters kan verschillen en van sterke invloed is op de beeldvorming en gevelgeleding (zorgaspect van “vijfde gevel”).
