5.2.1 Beschrijving bestaande situatie
Algemeen
De gebieden die behoren bij de historische kernen en bebouwingslinten zijn ter illustratie op bovenstaande kaart aangegeven. De oudere kernen in de gemeente, zijn voornamelijk centraal gelegen in de dorpen of vrij in het buitengebied. Ze zijn ontstaan in de beekdalen op kruispunten van wegen, zoals bij Epen (Julianastraat en Wilhelminastraat), Eys (Grachtstraat en Mesweg) en Mechelen (Hoofdstraat en Commandeurstraat). Karakteristiek zijn de uitzichten naar het hooggelegen kleinschalig landschap en het markante zicht op de randen vanaf de toegangswegen en de hogere gebieden. Veel van deze kernen zijn ontstaan als agrarische nederzettingen. Het historisch dorpsgebied vormt van oudsher, zowel in functionele zin als in de beleving, het hart van de nederzetting. De historische dorpsgebieden worden veelal gekenmerkt door een zekere afwisseling en menging van functies als winkels, horeca, wonen en bedrijvigheid.
De historische bebouwingslinten bestaan uit een reeks van losstaande of aaneengesloten bebouwing en onbebouwde terreinen. Ze zijn in de loop der tijd ontstaan langs de beekdalen, zoals de lintbebouwing van Euverem tot Slenaken en langs de hoofdontsluitingsroutes, zoals Wijlre. Vaak sluiten deze wegen aan op de oude kern, zoals Gulpen, waar een aantal bebouwingslinten langs beekdalen en hoofdontsluitingsroutes samenkomen.
Karakteristiek voor de bebouwingslinten is de afwisseling in landschap en bebouwing en de doorzichten naar de hoger en lager gelegen gebieden.
