Thema 16: De karakteristieke boerderij in het buitengebied
Voor de bebouwingsthema's in het buitengebied van de gemeente Winterswijk gelden de volgende paragrafen met welstandscriteria:
| code deelgebied | bebouwingsthema | inhoud | paragraaf |
| 16 | De karakteristieke boerderij in het buitengebied | criteria voor erven waarvan het hoofdgebouw van het (voormalige) agrarische bedrijf vóór 1940 én als agrarisch gebouw tot stand gekomen is en het gebouw wordt gekenmerkt door een oorspronkelijke karakteristiek, in bouwvorm of in uitvoering (materiaal, kleur en detaillering) | zie 4.16 |
| 16 | Overige boerenerven in het buitengebied | criteria voor agrarische bedrijfsgebouwen/complexen, die niet vallen onder het bebouwings-thema "de karakteristieke boerderij in het buitengebied" | zie 4.17 |
| 16 | Bedrijven in het buitengebied | criteria voor bedrijven die gelegen zijn in het buitengebied en niet aangemerkt worden als een karakteristieke boerderij in het buitengebied, overige boerenerven in het buitengebied | zie 4.18 |
| 16 | Woningen in het buitengebied | criteria voor woningen in het buitengebied die niet onder een ander bebouwingsthema in het buitengebied vallen | zie 4.19 |
Deze criteria gelden uitsluitend voor het bebouwingsthema "de karakteristieke boerderij in het buitengebied".
Er is sprake van een karakteristieke boerderij in het buitengebied indien:
- het hoofdgebouw van het (voormalige) agrarische bedrijf vóór 1940 tot stand is gekomen en als agrarisch gebouw tot stand is gekomen en
- het gebouw wordt gekenmerkt door een oorspronkelijke karakteristiek, in bouwvorm of in uitvoering (materiaal, kleur en detaillering)
Wanneer het hoofdgebouw aan deze kenmerken voldoet, dan zijn de onderstaande beleidsuitgangspunten en criteria van toepassing.
Differentiatie welstandsniveaus
Het buitengebied van Winterswijk maakt deel uit van het Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk. Hierover is een rapport verschenen waarin een cultuurhistorische waardering voor de karakteristieke bebouwde omgeving wordt gegeven (Provincie Gelderland, Waardevol Cultuurlandschap Winterwijk, Arnhem, april 2000.) In dit rapport worden gebieden aangegeven met een hoge en een zeer hoge cultuurhistorische waarde.
Voor het toekennen van welstandsniveaus is deze gebiedsindeling als uitgangspunt genomen: De gebieden met een zeer hoge cultuurhistorische waarde krijgen welstandsniveau 1, een strenge welstandstoets. De gebieden met een hoge cultuurhistorische waarde krijgen een reguliere welstandstoets (niveau 2). De uitwerking van de toe te passen welstandsniveaus is aangegeven op de welstandsniveaukaart.
Voor rijks- en gemeentelijke monumenten en hun beide belendingen (tenzij deze zich verder dan 50 m van het monument bevinden), geldt, ongeacht het welstandsniveau van de omgeving, welstandsniveau 1.
Toelichting welstandsniveaus
De zorg voor ruimtelijke kwaliteit kan worden gezien als een verantwoordelijkheid van gemeente en burgers samen. De gemeente zal haar aandacht bij de uitvoering van haar welstandsbeleid primair richten op gebieden, structuren en onderwerpen die bepalend zijn voor de kwaliteit en de karakteristiek van de gemeente als geheel. Zo zal de gemeente veel aandacht besteden aan het stadscentrum, de bebouwing langs de uitvalswegen en aan (andere) historische en/of beeldbepalende bebouwing, hetgeen resulteert in een zwaardere welstandstoets voor deze gebieden. In andere gebieden zal de gemeente zich minder als beeldregisseur opstellen, hetgeen zich vertaalt in een soepele welstandstoets. Gemeente Winterswijk heeft een redelijk hoog ambitieniveau. Welstandsvrije gebieden (niveau 4) komen er niet voor.
Elk gebied krijgt een “welstandsniveau” toebedeeld. Dit geeft aan in welke mate de gemeente welstand inzet in een bepaald gebied. Ook kan een welstandsniveau gelden voor een bepaalde groep van bouwwerken of een ruimtelijke structuur. Een ontwikkelingsgebied kan als men dat wenst tijdelijk een ander welstandsniveau krijgen toebedeeld. Binnen een gebied kunnen meerdere welstandsniveaus voorkomen. Het welstandsbeleid kent vier welstandsniveaus:
welstandsniveau 1 zware toetsing
welstandsniveau 2 reguliere toetsing
welstandsniveau 3 soepele toetsing
welstandsniveau 4 welstandsvrij
Welstandsniveau 1: zware toetsing
Dit welstandsniveau wordt door de gemeente toegekend aan structuren, gebieden en objecten, die van cruciale betekenis zijn voor het totaalbeeld van de stad, de dorpen en het landschap. Ook gebieden met bijzondere cultuurhistorische, architectonische, landschappelijke of stedenbouwkundige karakteristieken kunnen niveau 1 krijgen. Dit welstandsniveau kan verder worden toegekend aan ontwikkelingsgebieden en reconstructiegebieden; daar waar nieuwe kwaliteit moet ontstaan.
In de kern van gemeente Winterswijk hebben de historische gebieden welstandsniveau 1 gekregen. Het betreft ten eerste de historische stedelijke bebouwing en de gemengde bebouwing in het centrumgebied. Ook de historische bebouwingslinten langs de uitvalswegen en het woongebiedje Scholtenenk krijgen een strenge welstandstoests. Tot slot zijn complexen van parkachtige bebouwing aangemerkt als welstandsniveau 1, namelijk de villa’s aan de Wilhelminastraat, de Prins Hendrikstraat en het gebied dat begrenst wordt door de Groenloseweg, Emmastraat, Morgenzonweg en Javastraat.
Het buitengebied van Winterswijk maakt deel uit van het Waardevol Cultuurlandschap Winterswijk. Hierover is een rapport verschenen waarin een cultuurhistorische waardering voor de karakteristieke bebouwde omgeving wordt gegeven (Provincie Gelderland, Waardevol Cultuurlandschap Winterwijk, Arnhem, april 2000.) In dit rapport worden gebieden aangegeven met een hoge en een zeer hoge cultuurhistorische waarde. Voor het toekennen van welstandsniveaus is deze gebiedsindeling als uitgangspunt genomen. De gebieden met een zeer hoge cultuurhistorische waarde krijgen welstandsniveau 1, een strenge welstandstoets. Binnen deze gebieden zijn de historische kleine kernen opgenomen, met uitzondering van het woongebied in Meddo.
Beleid
Het welstandsbeleid is gericht op het handhaven, herstellen en versterken van gewaardeerde of gewenste ruimtelijke karakteristieken en op de samenhang binnen het gebied of object. In beheersituaties gebeurt dit vooral via regels en toetsing, terwijl in ontwikkelingssituaties het accent ligt op het faciliteren en stimuleren van kwaliteit. Vanwege de hoge eisen die dit welstandsniveau stelt aan (ver)bouwplannen is daarbij de inzet van architectonische expertise sterk aan te bevelen. Zeker bij bouwplannen van ingrijpende aard is het raadzaam een architect te selecteren , waarvan verwacht kan worden dat die deze opgave aankan.
Zichtbaarheid vanuit het openbaar gebied
Waar volgens deze nota welstandsniveau 1 van toepassing is geldt dit uitsluitend voor bouwwerken, die zichtbaar zijn vanuit het openbare gebied. Waar dit niet het geval is geldt welstandsniveau 2. Alleen bij monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten geldt altijd welstandsniveau 1.
Toetsing
Zware toetsing houdt in dat over vrijwel alle regulier vergunningsplichtige plannen advies wordt gevraagd aan de welstandscommissie. Alleen kleine bouwplannen, die weinig ingrijpend zijn, kunnen onder mandaat door de rayonarchitect afgehandeld worden. Licht vergunningplichtige plannen zullen in eerste instantie door een gemandateerde ambtenaar worden afgehandeld. Ook wanneer een plan eerder in de welstandscommissie is behandeld kan de rayonarchitect het plan onder mandaat afdoen, tenzij sprake is van nieuwe elementen, waarover de mening van de welstandscommissie niet bekend is. Daarbij wordt zorgvuldig gekeken naar de inpassing in de omgeving, het bouwplan op zichzelf en de detaillering en materialisering ervan.
Welstandsniveau 2: reguliere toetsing
Hieronder vallen gebieden, die vanuit het perspectief van de gehele gemeente geen zware toetsing nodig hebben, maar waar wel aanleiding is om alert te blijven op de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit.
In de kern van Winterswijk hebben de recentere bebouwingslinten welstandsniveau 2 gekregen, omdat de cultuurhistorische waarde er minder is dan bij de oude bebouwingslinten. Daarnaast zullen de in- en uitbreidingsgebieden vanaf de jaren ’90, gedeelten van de bedrijventerreinen met een representatieve functie, het stedelijk groen en de bijzondere bebouwingsthema’s een reguliere welstandstoets krijgen (welstandsniveau 2). In het rapport Waardevol Cultuurlandschap Winterwijk (Provincie Gelderland, Arnhem, april 2000) zijn gebieden aangegeven met een hoge en zeer hoge cultuurhistorische waarde. Aan de gebieden in het buitengebied met een hoge cultuurhistorische waarde is welstandsniveau 2 toegekend.
Beleid
De welstandsbeoordeling richt zich op het handhaven of gericht veranderen en verbeteren van de basiskwaliteit van het gebied.
Zichtbaarheid vanuit het openbaar gebied
Waar volgens deze nota welstandsniveau 2 van toepassing is geldt dit uitsluitend voor bouwwerken, die zichtbaar zijn vanuit het openbare gebied. Waar dit niet het geval is geldt welstandsniveau 3.
Toetsing
Over alle regulier vergunningplichtige plannen wordt een welstandsadvies gevraagd. Ingrijpende plannen gaan door naar de welstandscommissie. Minder ingrijpende plannen kunnen onder mandaat door de rayonarchitect worden afgedaan. Licht vergunningplichtige plannen zullen in eerste instantie door een gemandateerde ambtenaar worden afgehandeld. Bij de toetsing wordt zorgvuldig gekeken naar de inpassing in de omgeving en de uitwerking van het bouwplan op zichzelf. De detaillering en materialisering worden op hoofdlijnen bekeken.
Welstandsniveau 3: soepele toetsing
De gemeente kan besluiten in bepaalde gebieden bouwplannen alleen op hoofdlijnen te laten toetsen door de welstandscommissie en de verantwoordelijkheid voor kleinschalige invullingen en detailleringen hoofdzakelijk bij bewoners en eigenaren te leggen. Een stimuleringsbeleid kan dan gevoerd worden om burgers aan te sporen mee te bouwen aan de ruimtelijke kwaliteit van hun woonomgeving. Ook gebieden die beperkte afwijkingen van de bestaande ruimtelijke structuur en ingrepen in de architectuur van de gebouwen zonder al te veel problemen verdragen, kunnen onder niveau 3 vallen. In gemeente Winterswijk is er gekozen voor het toepassen van een soepele welstandstoets (welstandsniveau 3) bij de planmatige naoorlogse uitbreidingen en bij de minder zichtbare gedeelten van de bedrijventerreinen. In het buitengebied zijn geen gebieden met welstandsniveau 3 aangegeven.
Beleid
Het welstandsbeleid is gericht op het handhaven van de basiskwaliteit van het gebied. De basiskwaliteiten worden per type gebied benoemd en vertaald in welstandscriteria.
Toetsing
Streven is zoveel mogelijk regulier vergunningplichtige plannen onder mandaat van de welstandscommissie af te handelen. Wel wordt de welstandscommissie altijd geconsulteerd bij negatieve adviezen over ingrijpende plannen. Licht vergunningplichtige plannen zullen in eerste instantie door een gemandateerde ambtenaar worden afgehandeld. Bij de beoordeling wordt vooral gekeken of het bouwplan zijn omgeving niet verstoort.
welstandsniveau 4: welstandsvrij
De gemeente Winterwijk heeft dit welstandsniveau vooralsnog niet toegekend.
Bij dit welstandsniveau wordt een preventieve welstandsbeoordeling overbodig geacht. Hiervoor kunnen uiteenlopende redenen zijn, zoals een politieke keuze voor minder regels, op zichzelf staande gebieden die geen of nauwelijks invloed hebben op de omgeving of een experiment naar “wild wonen”. Het kan gaan om bestaande gebieden of nieuw te ontwikkelen gebieden die bijvoorbeeld in het kader van een stedenbouwkundig experiment welstandsvrij worden verklaard.
Beleid
Bouwplannen worden in deze gebieden wel aan alle andere voorschriften getoetst, zoals het Bouwbesluit en het bestemmingsplan waarin zaken als rooilijnen en goot- en nokhoogte kunnen worden vastgelegd.
In geval van excessen aangaande de welstand van de omgeving behoudt de gemeente de mogelijkheid om repressief op te treden tegen ongewenste ontwikkelingen.
Toetsing
Bij repressieve toetsing in welstandsvrije gebieden is sprake van excessen. Daarom worden dergelijke plannen vrijwel altijd aan de welstandscommissie voorgelegd.
.jpg)