Thema 3: Historische stedelijke bebouwing
4.3.1
Beleidsuitgangspunten welstand
Algemeen
Het hart van de kern Winterswijk bestaat uit de historische kern met stedelijke aaneengesloten bebouwing dat als een ruimtelijke eenheid duidelijk herkenbaar is. Het betreft onder meer de Markt met de Jacobskerk en de lintvormige structuur, gevormd door de Misterstraat, de Meddosestraat, de Wooldstraat-Weurden en de Ratumsestraat. De straatwanden zijn gesloten over meerdere bouwlagen (over het algemeen 2-4 bouwlagen) en zijn ingevuld met een diversiteit aan bouwstijlen, die representatief is voor de ontwikkeling van de dorpskern van Winterswijk. Er is sprake van een hoge bebouwingsdichtheid door een gesloten, perceelsgewijze bebouwing met grote achterterreinen. Een aantal panden heeft de status van rijksmonument of gemeentelijk monument.
In de eerste plaats is er de Markt, het historisch centrum van Winterswijk met een duidelijk eigen karakter. Aan de west, noord- en oostzijde wordt de Markt begrensd door panden van meestal twee bouwlagen hoog die bijna aaneengesloten gevelwanden vormen.
Het eerste deel van de Meddosestraat en het begin van de Ratumsestraat hebben een tamelijk vergelijkbaar karakter. Beide hebben een aaneengesloten bebouwing, waarvan de schaal vergelijkbaar is met de panden op de Markt. Aanvankelijk was de Meddosestraat een straat met vooral stadsboerderijen en een aantal woonhuizen. Deze laatste stonden vooral in het gedeelte nabij de Markt. In de loop van de 19e en vooral de 20e eeuw veranderde de straat meer en meer in een winkelstraat met bovenwoningen.
In het gedeelte tussen de achterzijden van de Meddosestraat, de Ratumsestraat en de Markt ligt een klein buurtje rond de Nieuwstraat, een gevarieerde achterstraat. Het informele karakter van de bebouwing is nog duidelijk aanwezig.
Door de open ruimte rond de Whemerbeek is er vanaf de Scholtenbrug zicht op de achterzijde van de Nieuwstraat en de Meddosestraat. Hier valt de kenmerkende kleinschalige achterkant van de bebouwing bijzonder op en is de relatie tussen het op de oeverwal ontstane dorp en de open ruimte bewaard gebleven, wat een zeer unieke waarde is.
Het bijzondere karakter van deze historische stedelijke bebouwing heeft een hoge cultuurhistorische waarde en zijn dragers van de identiteit van Winterswijk als geheel, en voor de regio, waarvoor deze kern als centrum fungeert. Het beleid is gericht op behoud en waar nodig, versterking in het individuele en grondgebonden karakter van de panden en in de architectonische samenhang van de gevels.
De druk op het gebied is groot door de centrumfunctie. In, maar vooral ook in de directe omgeving van het gebied, staan enkele recente complexen die niet aansluiten bij de bestaande omgeving. Nieuwe ontwikkelingen dienen, vanwege de kwetsbaarheid, goed te worden begeleid en ingepast te worden in de bestaande waardevolle ruimtelijke karakteristieken. Ingrepen die tot een verstoring van dit beeld leiden dienen te worden vermeden.
Een grote mate van terughoudendheid wordt betracht bij de toelating van reclame, luifels, puien, rolluiken e.d. Deze zal altijd ondergeschikt dienen te blijven aan het ruimtelijke en architectonische beeld van de omgeving.
Bebouwingsbeeld
Het beleid is vooral gericht op het behoud van het individuele karakter van de panden passend in het beeld van de historische stedelijke context. Bij aanpassingen en renovatie zijn moderne interpretaties van het architectonische karakter, mits goed gemotiveerd mogelijk.
Ook bij nieuwbouw is het essentieel dat de gebiedskenmerken tot uitgangspunt worden genomen. Deze kunnen met de nodige terughoudendheid in een eigentijdse architectuuropvatting worden uitgewerkt. Behoud van het veelal verticale karakter van de gevelopbouw en van de kenmerkende plasticiteit in het gevelvlak is daarbij essentieel.
Toevoegingen als hekjes, luifels, naamborden e.d., dienen ondergeschikt te blijven.
Voor bijzondere situaties en functies kan het gemeentebestuur besluiten af te wijken van de hieronder weergegeven gebiedscriteria. Voorwaarde is dat sprake is van een hoogwaardige architectuur die beantwoordt aan de algemene welstandscriteria. Het gaat daarbij om versterking van de identiteit van en de oriëntatie binnen de historische stedelijke bebouwing.
Differentiatie welstandsniveaus
De samenhang en sfeer van de historische stedelijke bebouwing is kwetsbaar. Om de bestaande of geambieerde kwaliteit van deze bebouwing te beschermen is welstandsniveau 1 van toepassing.
In aanvulling op deze algemene waardebepaling en beleidsrichting, zijn de volgende structuurvisies en beeldkwaliteitplannen van toepassing:
het structuurplan Winterswijk (juli 1992) en de Actualisatie structuurplan Visie wonen en werken, gemeente Winterswijk (juli 2002).
Voor het centrumgebied geldt dat beoordeling van de voorkant van panden plaatsvindt door toetsing aan het door de raad vastgestelde ‘Beeldkwaliteitplan voor het Centrum’. In dat plan zijn de voorschriften voor winkelpanden specifiek beschreven.
