Thema 4 Lage gesloten bouwblokken (begin 20e eeuw)

Bestaande situatie

Algemeen

In het begin van de vorige eeuw, zijn in het Staatsliedenkwartier een aantal uitbreidingswijken gebouwd in de vorm van gesloten, lage bouwblokken. Deze kleine, compacte woningen zijn laag, en bedoeld voor de lage sociale klasse uit die periode.

De straatprofielen zijn smal opgezet, met aan weerszijden een smal trottoir. De verkaveling wordt bepaald door straten, waarbij de wanden een scherpe scheiding vormen tussen openbaar en privé gebied. Het straatbeeld van de individuele woningen, wordt gekenmerkt door een grote diversiteit van kleine samengestelde eenheden, waarbij in de vlakke gevels enkele ornamentiek is toegepast.

Stedenbouwkundige kenmerken

De wijk heeft een helder en efficient stratenpatroon. De straatwanden zijn opgebouwd uit kleine projecten van gelijke woningen. De bebouwing bestaat uit een bouwlaag met een kap tot twee bouwlagen met een plat dak.

De hoeken van de bouwblokken zijn vrijwel altijd dichtgezet met bebouwing van dezelfde hoogte als de aansluitende straatwanden. Alle woningen worden direct van af de straat ontsloten.

Kenmerken openbare ruimte

Het straatprofiel is smal, waarbij geen ruimte voor parkeren is opgenomen. De smalle trottoirs zijn op enkele plekken voorzien van geveltuintjes. De openbare ruimte heeft een sterk steenachtig karakter, mede door de bestrating en het gesloten karakter van de straatwanden. Het bestratingmateriaal bestaat van oorsprong uit gebakken klinkers en betontegels.

Kenmerken van het bebouwingsbeeld

De architectuur wordt bepaald door de tijdsgeest, waarbij traditie en ambachtelijkheid het uitgangspunt waren. De panden zijn in kleine eenheden planmatig opgezet. In de loop er jaren hebben de woningen een individueel karakter gekregen door toevoegingen van diverse dakkapellen, andere kozijnindelingen en detaillering.

De gevels zijn opgebouwd uit een driedeling, een plint, een hoofdvlak en gevelbeëindiging. De gevelopeningen zijn verticaal gericht. De gevels zijn vlak met enkele metselwerk ornamenten. De gevels zijn opgetrokken uit baksteen, afgewisseld met natuursteenelementen of imitaties daarvan.

4 Staatsliedenkwartier, Lunettestraat - Emmerikseweg

  

Ten oosten van de Emmerikseweg zijn een aantal complexen gelegen, die bestaan uit gesloten bouwblokken uit de 19e eeuw. De bebouwing is geplaatst in de rooilijn en bestaat uit individuele panden, afgewisseld door planmatig opgezette delen.

Het stratenpatroon is erg smal en veelal geasfalteerd of in betonklinkers of -tegels gelegd. Door het geringe aanwezige openbare groen heeft de buurt een steenachtig karakter. Op enkele plaatsen is een klein geveltuintje gerealiseerd door het verwijderen van een strook stoeptegels.

De panden zijn klein en bestaan uit een bouwlaag met een kap of twee bouwlagen en plat afgedekt. Accenten zijn toegepast door het opmetselen van de gevel en het plaatsen van een dwarskap.

De gevelopbouw bestaat uit een stucwerk plint in een grijze of donkere tint. Daarboven zijn de bouwlagen geplaatst, die in rood metselwerk of in witte of lichte tinten stucwerk zijn uitgevoerd. De detaillering van de panden is oorspronkelijk met zorg uitgevoerd. In metselwerkgevels komen (gebogen) rollagen, speklagen en andere metselwerkversieringen voor, die in een andere kleur metselwerk zijn toegepast. De daken zijn voorzien van een zadeldak met de nok evenwijdig of loodrecht op de straat. Deze zijn afgedekt met antraciet of rode pannen, waarbij de goten zijn uitgetimmerd en eventueel geprofileerd. De platte dakkapellen zijn veelal niet meer origineel en relatief groot, waarbij de oorspronkelijke detaillering van het pand niet is overgenomen. De kozijnen zijn van oorsprong van hout met een roedeverdeling. Deze zijn in een witte of een donkere kleurstelling geschilderd.

Aanwezige dynamiek

Specifiek voor het Staatsliedenkwartier geldt dat de smalle wegen en de kleine woningen problematisch zijn voor het functioneren van deze buurt. Bij renovatie worden oorspronkelijke detailleringen niet meegenomen, waardoor een waardevermindering van het pand en de buurt ontstaat. Houten kozijnen worden vervangen door vlakke kunststof profielen, waarbij een enkele opdeling plaatsvindt. Geprofileerde dakranden en gootomtimmeringen verdwijnen en worden vervangen door vlakke volkern platen, dichte rolluiken worden voor de kozijnen en voor de gebogen rollagen geplaatst.