Nieuwe landgoederen
Nieuwe landgoederen
De aanleg van nieuwe landgoederen biedt kansen om de kwaliteiten van het landschap te vergroten. Landgoederen komen van oudsher voor in de gemeente Oude IJsselstreek. Deze landgoederen worden zeer gewaardeerd, vanwege hun landschappelijke en architectonische schoonheid, alsmede hun natuurwaarden. Deze door particulieren gemaakte en onderhouden landschappen leveren een positieve bijdrage aan de leefomgeving voor inwoners en recreanten van buiten de gemeente.
De aanleg van nieuwe landgoederen biedt kansen om de kwaliteiten van het landschap te vergroten. Bijvoorbeeld in de vorm van:
- Natuurwaarden (ecologie, nieuw bos, meer variatie etc.)
- Esthetische, culturele en historische waarden (streekeigen kenmerken)
- Gebruikswaarde voor het publiek (toegankelijkheid wandelaars en fietsers, aantrekkelijkheid,..)
Wat is een nieuw landgoed?
Volgens het Streekplan is een nieuw landgoed een openbaar toegankelijk bos- en/of natuurcomplex (al dan niet met overige gronden) met daarin een woongebouw ‘van allure’ met maximaal drie wooneenheden en een minimale omvang van de bebossing van 5 hectares. Bovendien vormt het woonhuis een architectonische eenheid met het omringende groen. Vooral het realiseren van deze eenheid in een eigentijdse setting maakt de aanleg van een nieuw landgoed uitdagend.
Het is mogelijk om landgoederen te stichten met een veelvoud van minstens 5 ha openbaar toegankelijk bos en/of natuur, waarbij in een woongebouw een veelvoud van drie wooneenheden wordt geschapen, mits passend bij de kwaliteiten van de plek. Hierbij kunnen bijvoorbeeld water- en verkeersaspecten in het geding zijn. De hoofdfunctie van het nieuwe gebouw of de nieuwe gebouwen, is wonen. Een daaraan ondergeschikte kantoorfunctie is acceptabel.
Uitgangspunt is dat inkomsten uit de exploitatie van het landgoed (in het bijzonder de nieuwe gebouwen) worden geïnvesteerd in het landschap en dat goede afspraken worden gemaakt over het beheer van de landgoedkwaliteiten. De gemeente sluit met de initiatiefnemer voor een nieuw landgoed een privaatrechtelijke overeenkomst af over de inrichting en beheer van het nieuwe landgoed.
Bij nieuwe landgoederen is vaak ook sprake van functieverandering in de zin van het Streekplan van de provincie Gelderland. Doorgaans zal sprake zijn van een wijziging van het bestemmingsplan. Per geval wordt bekeken of een nieuw landgoed
- past in het landschap,
- geen strijdigheid oplevert met omliggende functies –met name agrarische
- op de betreffende plek de beoogde meerwaarde heeft.
Stedenbouwkundige kenmerken
De aanleg van historische landgoederen en buitenplaatsen wordt meestal gekenmerkt door een sterke formele samenhang en/of een beeldbepalende invloed op het omringende landschap. Voor nieuwe landgoederen gelden andere eisen. Hierbij staat niet de bebouwing centraal, maar de vergroting van de kwaliteiten van het landschap.
De kenmerken van het landschap verschillen per situatie. Een gedegen inventarisatie van aanwezige landschapskenmerken per situatie is van belang. Ook het landschapsontwikkelingsplan van de gemeente Oude IJsselstreek geeft inzicht in de kenmerken en doelstellingen, die van toepassing zijn.
Bebouwingskenmerken
De bebouwing in het buitengebied van Oude IJsselstreek heeft hoofdzakelijk een landelijk, agrarisch karakter. Landgoederen of buitenplaatsen in historische zin komen slechts op enkele plekken voor. Deze historische landhuizen kunnen dienen als inspiratiebron voor nieuwe landhuizen, maar evengoed andere streekeigen bebouwing in de omgeving. Bij een nieuw landgoed voegt de architectuur nieuwe kwaliteit toe aan het landschap.
Functieveranderingen
In het buitengebied van de gemeente Oude IJsselstreek zullen de komende decennia veel veranderingen optreden. De betekenis van de landbouw neemt af en andere functies zullen daarvoor in de plaats komen. Anderzijds stelt de landbouw die zich wel ontwikkeld nieuwe eisen aan gebouwen en omgeving. De kwaliteit van het landschap is de afgelopen decennia stap voor stap achteruit gegaan. De gemeente Oude IJsselstreek wil dat elke nieuwe ontwikkeling een impuls geeft aan behoud en ontwikkeling van de kwaliteit van het landschap en de daarin opgenomen bebouwing. Zij geeft daarmee uitwerking aan de regionale beleidsnotitie “Functies zoeken plaatsen zoeken functies” van mei 2006, alsmede de regionale kadernota “Achterhoekse erven veranderen” van mei 2008. Genoemde beleidsnotitie geeft de kwantitatieve kaders aan voor functieverandering van vrijkomende agrarische bebouwing en de kadernota gaat in op kwalitatieve aspecten.
De meeste ontwikkelingen vinden plaats op concrete locaties: (voormalige) (agrarische) bouwpercelen. De kwaliteitsimpuls voor het landschap zal dus moeten afstralen van deze“pareltjes”. Het gaat om maatwerk, waarbij de kwaliteit van de omgeving centraal staat. Kwaliteit ontstaat niet alleen door het stellen van regels vooraf. Kwaliteit is ook het resultaat van een zorgvuldig proces. Daarom stelt de gemeente speciale eisen aan het proces (Zie paragraaf 2.3.). Zij wil daarmee particulieren stimuleren en helpen bij het maken van goede plannen.