NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE

De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een uit 1815 daterende verdedigingslinie met forten dat bestaat uit een systeem van dijken, kaden en sluizen waarmee een groot gebied onderwater gezet kon worden om de vijand tegen te houden. Sinds 26 juli 2021 is de linie samen met de stelling van Amsterdam onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed de Hollandse Waterlinies. Om dit bijzondere landschap te beschermen en tegelijk ontwikkelingsruimte te bieden hebben de gemeenten samen bestemmingsplanregels opgesteld. Deze zijn voor elke gemeente hetzelfde. Er wordt gewerkt aan een actualisatie van deze bestemmingsplanregels waarbij ook gekeken wordt naar de omgang met de energietransitie in dit waardevolle gebied. Naast deze regels zijn de kernkwaliteiten van de linie en het onderliggende landschap beschreven. Nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen worden getoetst aan de regels en de kernkwaliteiten samen. Voor de kernkwaliteiten zijn per deelgebied handboeken ‘Kernkwaliteiten Nieuwe Hollandse Waterlinie, voor beschermen én ontwikkelen’ opgesteld. Daarbij gaat het om het herkenbaar en samenhangend geheel. Vanuit de UNESCO is het belangrijk dat in de toekomst de beleefbaarheid niet wordt aangetast door latere toevoegingen, de zogenaamde ‘visuele integriteit’. De kernkwaliteiten gaan uit van drie hoofdelementen: 

• Het strategisch landschap met de hoofdverdedigingslijn en de veelal open inundatievelden.
  
• De waterstaatkundige werken met een ketting van inundatievelden langs de hoofdverdedigingslijn.
  
• En tot slot de militaire versterkingen langs de hoofdverdedigingslijn, die het achterliggende gebied en de zwakke plekken in de inundatie (de accessen) verdedigden.

Voor West Betuwe gaat het om de delen Inundatiekom Culemborgerwaard en Inundatiekom Tielerwaard. Belangrijke elementen daarin zijn de forten Asperen, Werk op de Spoordijk, Fort Vuren en Fort aan de Nieuwe Steeg (Geofort) en de Diefdijk als hoofdverdedigingslijn. In deze handboeken zijn van de verschillende onderdelen van de linie de kernkwaliteiten, het ontwikkelingsperspectief op hoofdlijnen en ontwerprichtlijnen opgesteld. In de ‘kernzone’- het gebied langs de hoofdverdedigingslijn en rond de forten – zijn de kernkwaliteiten van de linie het grootst.