Rheden 1 Historische kern en linten
De kern van Rheden is hoofdzakelijk opgebouwd uit individuele panden in een of twee lagen met kap. De agrarische oorsprong van Rheden is nog incidenteel af te lezen. In de ruimte tussen de agrarische gebouwen vond verdichting plaats met meer burgerlijke bebouwing in de heersende stijl van de betreffende bouwperiode. Het straatbeeld langs de historische hoofdroutes wordt dan ook gekenmerkt door een grote variatie in functies, onderlinge afstanden tussen bebouwingsmassa’s, bouwstijlen, erfinrichtingen en dergelijke. In het meest centrale deel treft men ook wel nieuwbouw in de stijl van de nieuwe zakelijkheid aan. Deze modernere bouwstijl voegt zich in schaal, massa en in materiaal- en kleurgebruik slechts moeizaam in het vriendelijke en kleinschalige dorpsbeeld van Rheden.
Buiten het eigenlijke dorpscentrum en de historische bebouwingslinten, bestaat de dorpskern uit een relatief groot gebied met voornamelijk vrijstaande bebouwing in één à anderhalve laag met kap. Het karakteristieke woningtype ‘het Rhedense huisje’ komt hier veel voor. Dit woningtype is kenmerkend voor het historische dorpsgebied van Rheden. De hoofdmassa van deze ‘huisjes’ is steeds eenvoudig van opzet. De nokken van deze panden staan in het algemeen haaks of schuin op de straat. De voorgevels hebben een traditioneel karakter met verticaal gerichte raamopeningen. Aan de detaillering van deze gevels is doorgaans extra aandacht besteed. Dit komt vooral tot uitdrukking in gevellijsten, sierstenen, aftimmeringen en dergelijke. De zijgevels zijn meestal sober van uitvoeringDe samenhang van het dorpsbeeld, buiten het winkelgebied, wordt benadrukt door de overeenkomst in hoofdmassa en (traditioneel) materiaal- en kleurgebruik. Op enkele plaatsen in de dorpskern heeft een complexgewijze inbreiding plaats gehad. Het gaat om een klein complex bejaardenwoningen aan de Apollostraat in traditionele bouwstijl en een modern vormgegeven complex aan de Smederijstraat. Incidenteel komen bijzondere gebouwen voor zoals scholen, kerken en een appartementencomplex. Deze gebouwen dragen door hun onopvallende plaatsing zelden bij aan de oriëntatie in het dorpsbeeld en worden in het algemeen gekenmerkt door een vrij traditionele architectuur.
Uitgangspunten welstandsbeleid
Het welstandsbeleid is gericht op het behoud van het specifieke karakter van de historische dorpskern. Die gekenmerkt wordt door een nadrukkelijk kleinschalig en intiem dorps karakter. In het patroon van wegen en kleinschalige bebouwing is de historie van Rheden nog duidelijk afleesbaar. Delen met grote samenhang in bebouwing wisselen af met gevarieerd bebouwde dorpslinten. Dit individuele bebouwingskarakter contrasteert met de betrekkelijke uniformiteit van de naoorlogse dorpsuitbreiding aan de zuidzijde en het omvangrijke en vrij grootschalige bedrijventerrein aan de noordzijde. De kern van Rheden wordt om deze redenen aangeduid als potentieel cultuurhistorisch gevoelig gebied. Het kleinschalige en individuele karakter dient behouden te blijven. De detaillering en het materiaal- en kleurgebruik zijn kenmerkend voor de traditionele dorpsarchitectuur. Aanpassingen dienen met de nodige zorgvuldigheid behandeld te worden. Vooral de positionering en vormgeving van de hoofdmassa van de individuele woningbouw is karakteristiek en dient als straatbeeld gehandhaafd te blijven.
