Dit thema is van toepassing:

• Bij verbouw of nieuwbouw op een voormalig agrarisch bouwperceel, dat een andere functie krijgt.

Het betreft hier bestaande erven. Daarom blijven tevens thema 1 “traditionele erven” of thema 2 “overige erven” van toepassing.

Bij functieveranderingen gaat het om de verandering van bestaande agrarische complexen of boeren erven. De kenmerken van deze complexen zijn in deze nota beschreven onder thema 1 “traditionele erven” of thema 2 “overige erven”. Bij functieverandering zijn in het bijzonder de volgende kenmerken van belang.

• Gebouwen zijn gegroepeerd en maken deel uit van een erf. De compositie van de bouwmassa’s en de inrichting van het bijbehorende terrein roepen een evenwichtig beeld op.
• De opzet van het boerenerf verschilt per landschapstype, nederzettingsvorm of de ouderdom van het erf. Zo liggen de erven in de oude hoevelandschappen vaak op enige afstand van de doorgaande wegen, terwijl in de jongere landschappen de boeren erven aan de weg liggen. Per erf is er in principe één bescheiden toegangsweg.
• Op een erf is de oorspronkelijke boerderij het belangrijkste gebouw. Deze zijn meestal van het hallehuistype of varianten daarvan. Andere gebouwen op het erf zijn hieraan visueel ondergeschikt, bijvoorbeeld door situering, architectuur en/of omvang. Nieuwere schuren kunnen door situering, architectuur en/of omvang spanning oproepen met het oorspronkelijke gebouwenensemble. Functieverandering biedt dan mogelijkheden hier verbetering in aan te brengen.
• Er is een duidelijk onderscheid tussen de oriëntatie van de gebouwen naar het erf en de oriëntatie naar de omgeving. Agrarische gebouwen zijn in beginsel zijn gericht op het erf. Aan de buitenzijde van de bebouwing ligt vaak een tuin, die met hagen of houtwallen is omzoomd. Alleen het woonhuisgedeelte van de oorspronkelijke boerderij is gericht naar de omgeving. Bij jongere landschappen zijn woongedeeltes of aparte woonhuizen gericht naar de weg.

In het buitengebied van de gemeente Oude IJsselstreek zullen de komende decennia veel veranderingen optreden. De betekenis van de landbouw neemt af en andere functies zullen daarvoor in de plaats komen. Anderzijds stelt de landbouw die zich wel ontwikkeld nieuwe eisen aan gebouwen en omgeving. De kwaliteit van het landschap is de afgelopen decennia stap voor stap achteruit gegaan. De gemeente Oude IJsselstreek wil dat elke nieuwe ontwikkeling een impuls geeft aan behoud en ontwikkeling van de kwaliteit van het landschap en de daarin opgenomen bebouwing. Zij geeft daarmee uitwerking aan de regionale beleidsnotitie “Functies zoeken plaatsen zoeken functies” van mei 2006, alsmede de regionale kadernota “Achterhoekse erven veranderen” van mei 2008. Genoemde beleidsnotitie geeft de kwantitatieve kaders aan voor functieverandering van vrijkomende agrarische bebouwing en de kadernota gaat in op kwalitatieve aspecten.

De meeste ontwikkelingen vinden plaats op concrete locaties: (voormalige) (agrarische) bouwpercelen. De kwaliteitsimpuls voor het landschap zal dus moeten afstralen van deze“pareltjes”. Het gaat om maatwerk, waarbij de kwaliteit van de omgeving centraal staat. Kwaliteit ontstaat niet alleen door het stellen van regels vooraf. Kwaliteit is ook het resultaat van een zorgvuldig proces. Daarom stelt de gemeente speciale eisen aan het proces (Zie paragraaf 2.3.). Zij wil daarmee particulieren stimuleren en helpen bij het maken van goede plannen.